برگه دانش و انديشه فیسبوک
يكي از مهمترين فايده هاي علم قدرت پيش بيني آن است. موضوع اين است كه بسياري فكر مي كنند، پيش بيني علمي كار دانشمندان بزرگ است. البته پيش بيني اتفاقاتي كه با افزايش 3 درجه اي دما بر روي زمين مي افتد يا پيش بيني آينده جهان با وجود انرژي و ماده تاريك و نظير اينها نياز به دانش تخصصي بالا دارد، اما تفكر علمي براي پيش بيني هاي بسيار ساده نيز در زندگي روزمره كاربرد دارد و حتي مفيد تر از پيش بيني چند ميليارد سال آينده جهان است! مثال ها كدامند؟ ليواني كه در لبه ميز قرار دارد احتمال سقوط و شكستنش بيشتر است! عينكي كه بر روي فرش گذاشته مي شود زودتر زير پا رفته و له مي شود.! پوست، زير آفتاب مي سوزد و زودتر چروك مي خورد. در مكانهاي عمومي هنگام خداحافظي با دوستتان، وقتي يكباره بر مي گرديد، احتمال تصادف با اشخاص ديگر زياد است! در يك مهماني هنگاميكه وسايلتان را به هر گوشه پرت مي كنيد، احتمال جا گذاشتن يكي از آنها بالا مي رود! هنگاميكه با جيب حاوي كليد ، موبايل يا وسايل ديگر به دستشويي مي رويد، احتمال افتادن آنها در چاه توالت وجود دارد.هنگام در آوردن تي شرت در اتاق ممكن است لامپ آويزان را بشكنيد و بسياري از اين مثالها! (اگر تجربه اي در اين زمينه داريد، لطفاكامنت بگذاريد) برخي استدلال مي كنند كه توجه به اين جزييات زندگي را سخت مي كند! اما تمرين از همين جا شروع مي شود!
با اين حال يادگيري فرهنگ پيش بيني علمي از اين جزييات واقعا مهم تر است! چون افراد بدون اين فرهنگ در موضوعات مهم تر و حتي حرفه خود نيز از پيش بيني هاي علمي به دور خواهند بود! اين مثال چطور است؟ اگر در دستشويي همزمان از جرم گير و سفيد كننده استفاده شود مقادير زيادي گاز كلر آزاد مي شود كه حتي مرگ آور است. خوردن و نوشيدن همراه با خنديدن يا حتي حرف زدن مي تواند آدمي را تا مرز خفگي پيش ببرد! شوخي با اسلحه يا بي دقتي در استفاده از آن مي تواند باعث جراحت و حتي مرگ شود. به گفته نظاميان حرفه اي تفنگ پر دشمن را مي كشد و تفنگ خالي دوست را!
از اين مثالها خطرناك تر نيز وجود دارد. در ايران سوانح رانندگي، سالانه به اندازه زلزله بم قرباني مي گيرد كه چند برابر ميانگين دنياست! چه ميزان از اين رقم به عدم رعايت فرهنگ پيش بيني علمي بستگي دارد؟! شخصي كه هنگام عبور از خيابان در ترافيك از ميان دو خودرو كه نيم متر از هم فاصله دارند رد مي شود، شبيه راننده خودروي عقبي كه تا اين حد به خودروي جلويي چسبانده، اهل پيش بيني نيست يا به آن اهميت نمي دهد! بسيار ساده است كه بگوييم يك شيب ملايم، حواس پرتي يا ناشيگري راننده هنگام حركت و قرار گرفتن شما ميان اين دو خودرو مي تواند به چه فاجعه اي ختم شود؟ بايد دست از خرافاتي همچون قسمت، سرنوشت، چشم شور ، سق سياه و اين مزخرفات برداشت و علمي فكر كرد و علمي پيش بيني نمود! باور كنيد حاضرم با بلند كردن دست چپم قسم بخورم كه خانه اي را ديده ام كه بيش از 2 ميليارد در آن خرج شده است. استخر دارد و چندين ميليون خرج دكور آن شده، اما در كنار راه پله اش نرده گذاشته نشده است! چه بسيارند خانمهاي محترمي كه به صورت تك بعدي دكور منزل را صرفا بر اساس زيبايي و يا مد مي چينند و فقط از ايمني خبري نيست، به ويژه اگر كودكي در خانه باشد، بحث ايمني بسيار جدي تر مي شود! براي بنده اين نظر پذيرفتني است كه زيبايي ذاتي و طبيعي (نه مد و فشن) با ايمني گره خورده است! احتمالا به اين خاطر است كه براي ما بيشتر حيوانات گياهخوار زيباتر و در واقع ايمن تر از انواع گوشتخوار است!امروزه در طراحي ابزار و محصولات عمومي ، بحث ايمني بسيار مهم تر از زيبايي است و متاسفانه توليد كنندگان ايراني از اين اهميت غافلند! در طراحي كفش بايد نكات طبي و فيزيولوژي پا در نظر گرفته شود و شركتهاي مشهور به اين موضوع مي انديشند. شركت سوئدي ولوو در خودروهاي خود، حتي براي عابر پياده كيسه هوا نصب كرده است! شما چند وسيله در خانه مي شناسيد كه طراحي آنها مي توانست از ايمني بالاتري برخوردار باشد؟
دوستي مي گفت كودكان يكي از فاميل بر روي تراس خانه شان بازي مي كردند و من با مشاهده كوتاهي نرده هاي تراس از آرامش پدر و مادر اين بچه ها يكه خوردم و موضوع را به ايشان گفتم! جواب چه بود؟ نرده ها خيلي هم كوتاه نيست. البته بچه ها را خدا نگه مي دارد! من خودم در بچگي و … ادامه داستان سرايي ايراني كه چگونه خدا بچه ها را محافظت مي كند! به يك ماه نكشيد كه يكي از بچه ها از آن تراس سقوط كرد! شانس يار ايشان بود كه تراس در طبقه اول واقع شده بود! با اين حال جراحت نسبتا شديد كودك و بيمارستان درب منزل ايشان را زد! حتما حدس زده ايد كه اين پدر و مادر چه درس و تجربه اي گرفتند؟ دوستم مي گفت من بين فاميل به چشم شور متهم شدم!!
در گذشته يكي از بازيهاي ما اين بود كه اسكناس تا نخورده اي را آويزان مي گرفتيم و از دوستمان مي خواستيم هنگام سقوط آن را بگيرد. شخص با دو انگشت شست و اشاره ، اسكناس را از وسط آن در ميان گرفته و منتظر مي ماند، اما به جز در موارد استثنايي نمي توانست اسكناس رها شده را بگيرد! اين بازي ساده چه ربطي به عدم رعايت فاصله ايمني در رانندگي كه سبب بسياري از تصادفات مي شود، دارد؟ زمان سقوط اسكناس از ميان انگشتان شخص كمي بيش از 100 ميلي ثانيه است. زمان واكنش يك شخص سالم حدود دو برابر اين مقدار است. زمان پلك زدن يك شخص دو برابر اين واكنش يعني حدود 400 ميلي ثانيه است! براي يك راننده متمركز، جوان و الكل نخورده ، زمان واكنش به يك حادثه، تشخيص موقعيت، تصميم گيري و نهايتا فشار پدال ترمز به بيش از يك ثانيه مي رسد. اگر خوش بينانه آن را يك ثانيه فرض كنيم، براي سرعت 90 كيلومتر در ساعت يعني 25 متر حركت خودرو تا زمان فشار پدال ترمز! معمولا عوامل ديگر و از جمله عملكرد ترمز تا زمان توقف، اين فاصله را به بيش از 50 متر مي رساند! اين يعني پيش بيني علمي در رانندگي! در يك تقاطع، معمولا افراد حركت خود را با آهنگ حركت خودرو در مسير عمودي تنظيم مي كنند، غافل از اينكه آن خودرو هر لحظه ممكن است ترمز بگيرد و زمان عكس العمل شما براي جلوگيري از تصادف،كافي نيست! اين بحث، يكي ديگر از سوتي فيلمها را نيز نشان مي دهد. گانگستري كه هفت تير را بر روي سر پليس گذاشته و وي را تهديد مي كند! زمان قاپيدن مچ شخص براي يك پليس حرفه اي هميشه كمتر از واكنش گانگستر و شليك است!
ما معمولا درك درستي از حوادث احتمالي يا تصادف نداريم چون با احساسات و غرايز خود نتيجه گيري مي كنيم! اگر فرض كنيم هر بي احتياطي در رانندگي يا هر بخشي از زندگي، در همان لحظه با يك مجازات متناسب همراه مي شد، فرد به صورت غريزي دست از تكرار اين بي احتياطيها بر مي داشت. مثلا يك نيش سوزن به ازاي هر خطاي رانندگي! اما با عرض تاسف قانون احتمالات بدين گونه نيست! در اين حالت مجازات خطاها جمع شده و يكباره دامن خاطي را مي گيرد! مثلا در رانندگي مي شود «تصادف»، كه گاهي واقعا جبران ناپذير است! گاهي تنها رعايت يك درك علمي در همين بحث رانندگي مي تواند آمار سوانح را به شدت كاهش دهد و به گفته يكي از خوش ذوقان چه بسا در آينده در جاده ها نه تنها كشته ندهيم، بلكه زاد و ولد هم داشته باشيم!
ياد بگيريم، عمل كنيم و به كودكان خود آموزش دهيم. از پيش بيني هاي علمي در تمامي ابعاد زندگي خود استفاده كنيم. اگر موج اين فرهنگ علمي در يك جامعه گسترده شود، نتايج آن خيره كننده تر از بسياري از شعارهاي زود گذر خواهد بود!
http://en.wikipedia.org/wiki/Mental_chronometry
http://www.visualexpert.com/Resources/reactiontime.html
یکنفر 