نصيحت هاي حاج ابوتراب به كيومرث- صادق هدايت-كتاب حاجی آقا

توي دنيا دو طبقه مردم هستند: بچاپ و چاپيده. اگر نمي خواهي جزو چاپيده ها باشی، سعی كن كه ديگران را بچاپی. سواد زيادی هم لازم نيست ، آدم را ديوانه می كنه و از زندگی عقب می ندازه. فقط سر درس حساب و سياق دقت بكن. چهار عمل اصلی را كه ياد گرفتی كافيست ، تا بتوانی حساب پول را نگه داری و كلاه سرت نره، فهميدی؟ حساب مهمه، بايد هرچه زودتر وارد زندگی شد. همينقدر روزنامه را توانستی بخوانی بسه. بايد كاسبی ياد بگيری، با مردم طرف بشی. از من ميشنوی برو بند كفش توی سينی بگذار و بفروش، خيلي بهتره تا بری كتاب جامع عباسی را ياد بگيری. سعي كن پررو باشی، نگذار فراموش بشی، تا می توانی عرض اندام بكن. حق خودت را بگير، از فحش و تحقير و رده نترس، حرف توی هوا پخش می شه. هر وقت از اين در بيرونت انداختند، از در ديگه با لبخند وارد بشو. فهميدی؟ پر رو وقيح و بی سواد. چون گاهی هم بايد تظاهر به حقيقت كرد تا كار بهتر درست بشه.

مملكت ما امروز محتاج اين جور آدمهاست، بايد مرد روز شد. اعتقاد و مذهب و اخلاق و اين حرفها همه دكان داريست. اما بايد تقيه كرد چون در نظر عوام مهمه. براي مردم اعتقاد لازمه، بايد به آنها پوزه بند زد وگرنه اجتماع يك لانه ی افعی است، هر كجا دست بگذاری می گزند. بايد مردم مطيع و معتقد به قضا و قدر باشند تا با اطمينان بشه از گرده ی آنها كار كشيد. چيزی كه مهمه طرز غذا خوردن، سلام و تعارف، معاشرت ، لاس زدن با زن مردم، رقصيدن، خنده های تو دل برو و مخصوصاً پررويی را ياد بگير. دوره ی ما اينجور چيزها باب نبود، نان را به نرخ روز بايد خورد. سعی كن با مقامات عاليه مربوط بشی، با هر كس و هر عقيده موافق باش تا بتوانی بهتر قاپشان را بدزدی. من می خوام تو مرد زندگی بار بيايی و محتاج خلق نشی. كتاب و درس و اينها دو تا پول نمی ارزه ، خيال كن تو سر گردنه داری زندگی می كنی، اگر غفلت كردی تو را می چاپند، فقط چند تا اصطلاح خارجی، چند تا كلمه ی قلنبه ياد بگير همين بسه. آسوده باش! من همه ی اين وزرا و وكلا را درس می دم. چيزی كه مهمه بايد نشان داد كه دزد زبردستی هستی كه به آسانی مچت واز نمی شه و جزو جرگه ی آنهايي و سازش می كنی. بايد اطمينان آنها را جلب كرد تا تو را از خودشان بدانند، ما سر گردنه داريم زندگی می كنيم.

اما عمده ی مطلب پوله. اگر توی دنيا پول داشته باشی افتخار، اعتبار، شرف، ناموس و همه چيز داری. عزيز بی جهت می شی، ميهن پرست و باهوش هستی، تملقت را می گند و همه كار هم برايت می كنند. پول ستار العيوبه. اگر پول دزدی بود می توانی حلالش بكنی و از شير مادر حلالتر می شه و براي آن دنيا هم نماز و روزه و حج را می شه خريد. اين دنيا و آن دنيا را هم داری، حتی پولت كه زياد شد آن وقت اجازه داری بری خونه ی خدا را هم زيارت بكنی. همه جا جاته و همه ازت حساب می برند و بالاي دست همه می نشينی و سر سبيل شاه هم نقاره می زنی. كسی كه پول داشت همه ی اينها را داره و كسی كه پول نداشت، هيچ كدام را نداره، گوشت را باز كن: پول پيدا كردن آسانه اما پول نگه داشتن سخته. بايد راه پول جمع كردن را ياد بگيری. من موهام را تو آسياب سفيد نكردم. پيدا كردن پول به هر وسيله كه باشه جايزه، حسن آدم پيدا می شه، اين را از من داشته باش. آنوقت مهندس تحصيل كرده افتخار می كنه ماشين كارخانه ی تو را راه بندازه، معمار مجيزت را می گه كه خونه ات را بسازه، شاعر می آد موس موس می كنه و مدحت را می گه، نقاشی كه همه­ ی عمرش گشنگی كشيده تصويرت را می كشه. روزنامه نويس، وكيل و وزير همه نوكر تو هستند. مورخ شرح حال تو را می نويسه و اخلاق نويس از مكارم اخلاقی تو مثل می آره. همه ی اين گردن شكسته ها نوكر پول هستند مي دانی علم و سواد چرا به درد زندگی نمی خوره؟ براي اينكه باز بايد نوكر پولدارها بشی، آنوقت زندگيت هم نفله شده. تو هنوز نمی دانی زندگی يعنی چی! تو گمان می كنی من از صبح تا شام بيخود وراجی می كنم و چانه ام را خسته می كنم و با مردم به جوال می رم؟ براي اينه كه پولم را بهتر نگه دارم. پول پول می آره، از در و ديوار می باره. مثلاً صبح ده عدل پنبه می خرم كه نديده ام و نمي­دانم كجاست، عصر می فروشم پولش دو برابر توی دستم می آد…
من خودم مسلمانم، اما متعصب نیستم. می دانم که هر زمان اقتضای کی چیز را می کنه. هیچ مذهبی نیامده که بگه» زنا بکنید، دزدی بکنید، ادم بکشید..خوب، این پایه همه دین هاست. ..من همه اش با آخوندها کشمکش دارم. می گند: اره که به دست آخوند بیفته دندانه دندانه اش را حلال می کنه و قورت می ده. این همه جرم، فحشا و قتل و غارت که به اسم مذهب توی دنیا شده!

مردم باید گشنه و محتاج و بی سواد و خرافی بمانند، تا مطیع ما باشند…
هیچ می دانید ما بیشتر به گدا احتیاج داریم تا گدا به ما؟
چون ما باید تصدیق بدهیم، اعانه جمع کنیم، غصه خوری بکنیم تا نمایش داده باشیم و بعلاوه وجدان خودمان را راحت بکنیم…