چگونه می توان ایرانی بود؟

از برگه تاریخ ایران با لطفعلیخان زند در فیسبوک

بدون شک خون و نژاد در این مورد عامل اساسی نیست چرا که از دوران هخامنشی تا امروز آنقدر اقوام مختلف از پارسی و سکایی و تورانی و یونانی و تاتار و عرب در این سرزمین به هم آمیخته اند که تصور خون و نژاد خالص کودکانه است و با اینهمه نسل هایی که از برخورد این اقوام در این سرزمین به وجود آمده اند همواره در ایران و برای ایران زیسته اند و اگر از یک نژاد خالص هم می بودند بیشتر از این ایرانی به شمار نمی آمدند.زبان هم اگرچه بی تردید در تکوین شخصیت ایرانی نقش اصلی را دارد اما تصور آنکه تنها زبان خالص و مخصوصا خالی از لغات غیر ایرانی است که ایرانی می تواند ایرانی باشد، چیزی جز یک رویای شیرین نیست. حقیقت آن است که فرهنگ اسلامی در درخشان ترین ادوار خویش که دوره قبل از مغول است بیش از هر چیز ایرانی است و نمی توان تاثیری را که این فرهنگ ایرانی در زبان اخلاق حافظ و سعدی گذاشته است تنها به این بهانه که از نفوذ یک زبان غیر ایرانی هم نشانه هایی دارد درخور تاسف یافت. درست است که این زبان خالص نیست اما وجود خون تازی یا تاتار در امثال ابومسلم، شاه عباس و نادرشاه هم آیا ما را در ایرانی بودن آنها باید به شک بیندازد؟
می گویند ادوارد براون انگلیسی وقتی با دانشمندانی برخورد می کرد که می توانستند فارسی تکلم کنند هر زبان دیگری را کنار می گذاشت و می گفت باید فارسی حرف زد چرا که وقتی انسان فارسی حرف می زند احساس می کند زبانش انسانی تر است.نمی دانم ایرانی هایی که در خانه با فرزندان خود به زبان فرنگی صحبت می کنند و یا در ادارات مطالب خود را به زبان انگلیسی تقریر می کنند از این کلام براون احساس شرمساری نمی کنند؟
من از اینکه ایرانی ها دنیا را به نام آزادی به آتش و خون نکشیدند و مردم سرزمین های فتح شده را اسیر نکرده و به قتل نرساندند و یونانی های مطرود را پناه دادند و ارامنه را در داخل خانه خود پذیرفتند و یهودیان را از اسارت نجات دادند و جنگهای صلیبی به راه نینداختند و دادگاه های تفتیش عقاید درست نکردند و جنگ گلادیاتور و بازی های خونین با گاو خشمگین را وسیله تفریح نشمردند و سرخپوستان را قتل عام نکردند و برای آزار مخالفین ماشین های شیطانی شکنجه اختراع نکردند و اگر هم بعضی عقوبت های هولناک در بین مجازات های عهد ساسانیان بوده است آن را همواره به چشم یک پدیده اهریمنی نگریسته اند و از این روی ایرانی ها به اندازه سایر اقوام کهنسال دنیا نقطه ضعف اخلاقی نشان نداده اند احساس آرامش و غرور می کنم.

گذشته و آینده فرهنگ و ادب ایران، دکتر عبدالحسین زرین کوب