رمز و راز ماندگاری نوروز

ازفیسبوک- گروه تاریخ و فرهنگ ایران زمین – فریده امیری

بیش از 7000 سال است که نوروز، زیر سخت ترین فشارها زنده و ماندگار مانده است؛ چرا؟

نوروز در این هفت هزاره، ده ها رخداد و آئین را تماشاگر بوده و‌ از آن ها گذر کرده است؛ از میترایی مهر پیشه، زردشتی، مانوی و مزدکی، تا خلفای راشدین، اموی، عباسی و صفوی و قجر و پهلوی.

شماری گرامیش داشته و پاسدارش بوده اند و برخی آن را نماد گبری گری و زندقه پنداشته و بیرحمانه بر آن تاخته اند تا از بیخ و بن ریشه کنش کنند؛ و گروهی دیگر نیز کژدار و مریز با آن به ناگزیر سر کرده اند. اینان خواسته اند برگُرده اش سوار شده و به افسارش کشند و آن را به کژراهه بکشانند، ولی نوروز تا کنون تسلیم نشده و هم چنان سیطره خود را پاسداشته است.

ایرانیان حتی پیش از کوچ های بزرگ بدین فلات گونه گون، آن گاه که در آسیای شمالی با سرمای جانسوزش می زیستند ، آغاز بهار را به عنوان نماد پیروزی مهر یا میترا، جشن می گرفتند. هزاران سال پس از آن که زرتشت برخاست و اهورامزدایش را جایگزین میترای آریایی نمود، بسیاری از آیین های کهن میترایی، به ویژه در جنوب و مرکز و خاور، منسوخ شدند، ولی «نوروز» و «مهرگان» پابرجا ماندند.

سپس هخامنشیان و اسکندر گجسته و جانشینانش و پارت ها نیز، کژ و مژ و خواسته و ناخواسته ، به هر روی با این آیین های میترایی کنارآمدند؛ تا نوبت به موبدان ساسانی رسید که می خواستند آن را یکسره رسمی کرده و آن را درباری و دربارزده نمایند.

پس از فروپاشی ساسانی، نوبت به دیگران هم رسید؛ که به هیچ روی، چنین آیین هایی را برنتافته و آن را یادگار گبران و آتش پرستان می پنداشتند؛ ولی در این کشاکش، نوروز و حتی مهرگان، باز هم پابرجا و استوار ماندند. مغولان و تاتار و گونه های پر شمار ترک، تاختند و کشتند و سوختند و بردند، ولی بازهم در ویرانه های به جای مانده و در خرابات مغانیان، نوروز و نوروزیان ماندند و با هر چه که داشتند و نداشتند، چراغش را برافروخته و نگاهبانش شدند. طاعون و تیفوس و وبا و مالاریا آمدند و میلیون ها نفوس را درو کرده و سایه غم و اندوه را پراکندند، ولی بازهم نوروز ماند و طعم شیرینش را در کام و جان همه ریخت.

راز ماندگاری 7000 ساله نوروز آن است که با هیچ آیینی پیوندی سرشتی ندارد؛ هم چنان که سر ناسازگاری و در افتادن و دشمنی با هیچکدام را نداشته است؛ سر سپرده ی هیچ کدام نبوده و نیست و نخواهد شد. به همین دلیل از گذرگاه های سخت تر از طاقت فرسا ، گذشته و در راهبندان هیچکدام نیز گرفتار نشده است.