روزشمار تاریخ ۲۵ امرداد ۱۳۳۲

از برگه تاریخ و فرهنگ ایران زمین-فیسبوک

هوا گرگ و میش بود که رادیو اعلام کرد کودتای خائنانه گارد شاهنشاهی علیه نخست وزیر خنثی شد. فراکسیون نهضت ملی از مردم خواست ساعت ۵عصر در میدان مجلس بهارستان حضور یابند. حزب ایران، جمعیت ازادی مردم ایران، سندیکای کارگران تهران، نیروی سوم، بنیاد پان ایرانیسم و نماینده های اصناف و پیشه وران تهران حضور داشتند.
مردم بسیار خشمگین بودند شعارها بسیار تند بود «مرده باد شاه» و«نابود باد بساط ننگین دربار پهلوی»سر دادند.
۱-سعید فاطمی اولین سخنران بود و گفت به لطف خدا ایرانیان بساط استعمار را برچیدند و مردم را به ارامش دعوت کرد.
۲-کریم پور شیرازی ضمن تشریح فجایع دربار مردم را بحفظ نظم و ارامش دعوت کرد.
۳-جلالی موسوی (نماینده دماوند): هم میهنان می‌خواستند باکمال وقاحت پدر پیر ملت ایران[دکتر مصدق] را که پناهگاه مبارزات سنگین سیاسی را در راه وطن پشت سر گذاشته بازداشت کنند و بدست دژخیمان بسپارند و خلاصه بساط چپاول تطاول شرکت سابق نفت را برقرار سازند.
۴-دکتر شایگان: مردم غیور تهران! اسان ترین راه برای اجانب این بود که از بعضی قدرتهای دولتی و مشروطیت بر علیه مشروطیت و نهضت ملی و شخص دکتر مصدق [کف شدید حضار] متشبس شوند بخصوص مقاماتی که احتمال دارد ملت ایران احترامش کنند و اینگونه نطفه نهضت را از بین ببرند. دکتر مصدق و نمایندگان نهضت سعی داشتند هرچه در قوا دارند بفعل اورند تا دربار[مرده باد] در مقابل نهضت ملی ایران قرار نگیرد. سیاست این بود که شاه مشروطه در ۴ دیوار قانون اساسی محدود باشد و دخالتی در امور مملکت ننماید، ما می خواستیم شاه سلطنت کند نه‌‌حکومت[فریاد شاه باید محاکمه شود] …انها می خواستند سران نهضت را توقیف و سپس اعدام کنند…، در این شرایط تقاضای نمایندگان فراکسیون نهضت ملی از دولت هوشیار ملی این است که فوراً «شورای سلطنتی» تشکیل دهد برای اینکه تکلیف اتیه کشور را معین کند.

۵-مهندس زیرک زاده: آفرین بر طالع بلند ملت ایران! کودتای مفتضح دیشب در دنبال دسیسه های قبلی بجائی نرسید. ایا فرار از زنجیر استعمار جرم است؟ مگر دکتر مصدق پیشوای مردم ایران چه کرده است؟ … دولتی که شما در ۳۰ تیر سرکار اوردید امروز بیش از همه وقت بکمک‌ شما محتاج است… کودتائی علیه ملت کردند و شکست خوردند و بخارج پناه بردند سرنوشت انها چه خواهد بود مورد بحث‌ما نیست بلکه رفتار و طرز عمل ما مهم است. دولت ملی ما باید فوراً رفته ها[شاه و ملکه ثریا] را رفته معرفی کند و مقام قانونی بجای انها مستقر سازد و شاه را مستعفی اعلام و شورای سلطنتی تشکیل دهد[صحیح است]. جاوید باد ایران.
۶- وزیر امور خارجه «دکتر حسین فاطمی»: مردم قهرمان تهران! شما پیشاهنگ نهضت ملی ایران بودید. هم میهنان فرزند ان پدری که قرارداد ۱۹۳۳ را ۶۰سال تمدید کرد می خواست نهضت شمارا از بین ببرد، پدرش ۲۰ سال عامل کمپانی نفت جنوب بود [فریاد مرده باد]و ۴۰ سال دیگر برای پسرش گذاشت. هموطنان جنایات دربار پهلوی روی جنایات ملک فاروق را سفید کرد، فرزند عاقد قرارداد ۱۹۳۳ می خواست نهضت شمارا از بین ببرد، خائن همیشه خائن است. هموطنان امروز روزی است که فرد فرد شما باید سرباز مراقب وطن باشید، امروز امدید و یک بساط ننگین را که یک کلنل انگلیسی ۳۲سال قبل برای حفظ منافع انگلستان در نفت جنوب پایه گذاری کرد، واژگون و سرنگون کردید! امروز شما باید دست در دست فرزند رشید وطن دکتر مصدق بدهید و برای ایران نو ایران آباد، ایران دور از تحریکات اجنبی طرح اینده را بریزید. خداراشکر که اخرین پایگاه نفوذ انگلستان یعنی دربار ننگین پهلوی انچنان منهدم شد که جز اراده شما اراده دیگری نمی توانست بدون انکه خون از دماغ کسی بریزد این کانون فساد و ننگ را منهدم کند. خدای ایران، خدای بزرگ وطن نگاهدار و نگهبان شما باشد.
۷-«مهندس رضوی» : هم میهنان دیشب در پایتخت یکی از نقشه های ارتجاعی بمعرض نمایش گذاشته شد و سعی کردند عده ای نظامی و افسر را وادار بعملیات قدرت نمائی و دیکتاتور تراشی بنمایند بحمدالله بمنظور خود نائل نشدند. اکنون ما استقلال حقیقی خود را زیر سایه نخست وزیر سالخورده و با تدبیر خود بدست اوردیم و دیگر بیگانگان و عمال انها نمی توانند چرخ مملکت را بازدارند… خلاصه انکه ما از دولت می خواهیم اولا انفصال پادشاهی که پشت به ملت خود کرده اعلام گردد و ثانیا درباره بهبودی وسائل معاش طبقات ایران کوشش عملی و حقیقی بکار برده و نیز اصلاحات لازم را برای انتخابات مجلس دوره ۱۸ فراهم سازد.

گرداوری و خلاصه نویسی از نیماعیسی_پور