از برگه تاریخ و فرهنگ ایران و جهان -فیسبوک
منبع:ایران پس از ۱۴۰۰ سال شجاع الدین شفا
شعوبیه فرقه ای بودند که با تاکید شدید بر ایرانی بودن خود و برتری تاریخی و فرهنگی ای که بر عرب داشتند به تلافی تحقیر هایی که از جانب خلافت های عربی بر ایرانیان وارد میشد ، به تحقیر و اهانت اعراب بخواستند و با استناد به آیه از قرآن که ((ما شما را به شعبه ها و قبایل مختلف تقسیم کردیم تا از یکدیگر شناخته شوید ، و همانا گرامی ترین شما نزد خداوند ، پرهیزگارترین شماست))سوره حجرات/آیه ۱۳ ، هرگونه برتری قوم عرب را بر دیگران منکر شدند و در ارتباط با همین آیه خود را شعوبی نامیدند.
مقابله ایرانیان با اعراب در آن هنگام از سه ماجرای جداگانه آغاز شد: یکی قیام های نظامی و سیاسی ، دیگری مقاومت های مذهبی که با مقاومت سخت دستگاه خلافت روبرو شد و سومی مبارزه فرهنگی بود که توسط خود شعوبیان انجام گرفت.
افراد این فرقه در مرحله نخست دم از تساوی نژادی خویش با اعراب میزدند ولی بعدا خودشان مدعی برتری بر اعراب شدند و در این زمینه کتاب های متعددی نوشتند. خردگرایی ، افتخار به شکوه ایران باستان و مطالعه و ترجمه آثار ایران از عربی به پارسی از جمله ویژگی های این جنبش بود.
این جنبش ویژگی های مشترکی را با جنبش ادبی رنسانس در اروپا داشت. شعوبیان از قرن دوم تا قرن چهارم هجری به مبارزه خود ادامه دادند و در این راه نویسندگان و مترجمان برجسته از میان ایشان ظهور کردند. از فردوسی به عنوان آخرین نویسنده شعوبی یاد میشود.
واکنشی با شعور و اصالت انسانی به تبعیض های جداگانه ای بود که تعلیمات تعصب آمیز مذهبی به نام مذهب بر آنان تحمیل میکردند. ملک الشعراء بهار در کتاب سبک شناسی معتقد است که یکی از عوامل بزرگ احیاء زبان پارسی و به وجود آمدن زمینه برای سرایش شاهنامه و امثال آن در خراسان تحت تاثیر نهضت شعوبیه و آزاد مردان ایران بوده است. ترجمه آثار ادبی باستان ایران از پهلوی به پارسی میانه در این جنبش ادبی شکل گرفت