آبزن

تصویر: داخل حمام موزه چهارفصل _ اراک. از آخرین بناهای عهد قاجار

از گروه تاریخ و فرهنگ ایران و جهان

در ایران باستان محفظه ای از سفال یا فلز به اندازه یک نفر ساخته میشد که ایرانیان خود را در آن شستشو میدادند زیرا در نظر ایرانیان آلوده کردن آب بسیار گناه بود و برای جلوگیری از آلودگی آب روان یا استخرها یا هر آب بزرگ همان مقدار آبی را که برای شستشوی یک نفر لازم بود استفاده میکردند.(حافظان محیط زیست تازه امروزه به این اصل پی برده اند).

در گزارش شاهنامه فردوسی در بخش پادشاهی ضحاک از آبزن سخن به میان آمده که ضحاک برای رستن از آزار ماران همه روزه تن در آبزنی پر از خون دد و دام و مرد و زن شستشو میداد.

آبزن همی خون دام و دد و مرد و زن

بریزد کند در یکی آبدن.

مگر کو سرو تن بشوید به خون

شود فال اخترشناسان نگون.

و نیز در کتاب پهلوی کارنامه اردشیر بابکان آمده است که بابک شاه به ساسان دستور داد تا تن در آبزن بشوید و دستی جامه شاهوار بر تن کند..

این آبزن که از عهد باستان در میان ایرانیان رایج بود را برای نخستین بار سفیر فتحعلی شاه قاجار در پاریس بساخت و از آنجا که که آنان گرمابه نمیشناختند همین آبزن بعدها در اروپا به خود نام «وان» گرفت و وقتی به ایران بازگشت گمان رفت که پدیده ای اروپایی است..